Hoe meten accountantsorganisaties hun kwaliteit?

1 april 2019

Dat proces is mede afhankelijk van de interne beheersing en administratieve processen bij de controlecliënt.

De inputfactor voor onze mensen is het uitvoeren van de werkzaamheden. Output is bijvoorbeeld een controleverklaring bij een jaarrekening met documentatie van de controle-informatie voor de onderbouwing van ons oordeel.

We kennen op basis van uitgevoerde oorzakenanalyses verschillende input- en procesfactoren die de kwaliteit bepalen, zoals:

• Beschikken accountants over voldoende kennis om een controle te kunnen verrichten?
• Is er voldoende capaciteit bij de accountantsorganisaties om de opdracht uit te voeren?
• Is de externe accountant voldoende bij de opdracht betrokken?
• Is het opleidingsniveau voldoende?
• Is er voldoende begeleiding en coaching op de opdracht?
• Is de voortgang van de werkzaamheden als gepland?

Accountantsorganisaties monitoren niet enkel op output, maar ook op dergelijke kwaliteitsindicatoren (of: audit quality indicators) om tijdig mogelijke risico's voor de kwaliteit te kunnen identificeren.

Een andere dimensie van het monitoren van kwaliteit richt zich op de output. Dit is ook waar externe toezichthouder en stakeholders de accountant op beoordelen.

Op verschillende momenten tijdens het proces richten accountants beoordelings- en reflectiemomenten in om kwaliteit te waarborgen. Dat om niet achteraf te hoeven toetsen of de controle voldoet aan de gestelde eisen.

Opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordelingen

Tijdens de controle beoordelen senior teamleden de werkzaamheden van junior teamleden onder eindverantwoordelijkheid van de externe accountant. Als sprake is van verhoogde risico's in de opdrachtuitvoering kan het zijn dat een tweede accountant - onafhankelijk van het uitvoerende team - een opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling uitvoert. De OKB is een objectieve evaluatie van de significante oordeelsvormingen van het opdrachtteam en de conclusies die zijn getrokken bij het formuleren van de controleverklaring.

Op jaarbasis voeren accountants bij ongeveer 2.100 wettelijke controles door de negen oob-accountantsorganisaties een OKB uit. Dat is op bijna 15 procent van het totale aantal wettelijke controles, uitgevoerd door deze negen oob-accountantsorganisaties.

Kwaliteitsbeoordeling na afgifte controleverklaring

Ook na afgifte van de controleverklaring vindt beoordeling van de kwaliteit plaats om vast te stellen of de controle aan de eisen voldoet. Intern doen accountantsorganisaties dit om invulling te geven aan het interne kwaliteitsonderzoek (conform het Besluit toezicht accountantsorganisaties (Bta)). Daarnaast doen ze dit om de voortgang van de ingezette kwaliteitsinitiatieven te monitoren. Ook levert de monitoring input voor de beoordeling en evaluatie van de beloning van de desbetreffende accountant.

Minimaal één of meerdere accountants die niet bij de opdracht betrokken zijn, voeren binnen accountantsorganisaties deze beoordelingen uit. Daarnaast toetsen verschillende externe toezichthouders of de accountant gefundeerd tot zijn oordeel is gekomen.